Özel Teknelerde Çalışanların Vergilendirilmesi

2019 yazında özel tekneler ve yatlar ülkemizin magazin gündemini oldukça meşgul etti. Dünyanın en zengin iş insanı ünvanını elinde bulunduran Amazon’un sahibi Jeff Bezos’un Ege ve Akdeniz koylarında süper lüks yatıyla gezmesi, ünlülerin güneşlenirken paparazzilerden kaçmak için özel tekneleri tercih etmesi ve magazin basınının ünlüleri fotoğraflamaya çalışırken karıştıkları tekne kazaları sıklıkla gündeme geldi.

Belki siz de tatilinizi yaparken ya da internette gezerken bu özel teknelerin (tabii ki boyutları bütçeye göre değişkenlik gösterebilir) günlük veya haftalık gezi ilanlarını görmüşsünüzdür. Peki bu özel teknelerde (yazımın geri kalanında tekne, yat, hız motoru vb. için bu tabiri kullanacağım) çalışanların vergilendirilmesi nasıl oluyor diye hiç düşündünüz mü?

Özel teknelerle yapılan turizm Türkiye açısından son yıllarda giderek önemli bir turizm potansiyeli haline geldi. Özellikle yabancı özel tekne sahipleri yaz turizmi açısından Türk sahillerini tercih etmekte ve bu teknelerde yerli veya yabancı uyruklu kaptan istihdam etmektedir.

Özel tekne işletmeciliği ticarî bir faaliyettir. Bu nedenle ticarî faaliyet ile iştigal eden kişilerin gerçek usulde gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmesi ve elde ettiği kazançlardan ötürü yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekmektedir.

Özel teknelerde kaptan olarak çalışan kişilerin elde ettiği gelir Gelir Vergisi Kanunu (G.V.K.) uygulamasına göre ücret geliridir. Bu nedenle bu kişilerin elde ettikleri gelirlerin G.V.K. hükümlerine göre ücret gelirlerinin vergilendirilmesi esaslarına göre vergilendirilmesi gerekmektedir.

Türkiye'de özel tekne ile tatil yapan yabancı uyruklu işverenlerin yanında kaptan olarak çalışan kişilerin ücretleri G.V.K.'nın 94'üncü maddesine göre tevkifata tâbi değildir. Çünkü bu kişilerin Türkiye'de vergi mükellefiyeti yoktur. Dolayısıyla bu kişiler yaptıkları ödemeler üzerinden G.V.K.'nın 94'üncü maddesine göre tevkifat yapmak zorunda değildir.

Bu kapsamda olmak üzere Türkiye'de vergi mükellefiyeti bulunmayan özel tekne sahiplerinin yanlarında kaptan olarak çalıştırdığı kişilerin elde ettiği ücret gelirini doğrudan doğruya yabancı memlekette mukim bir işverenden alması durumunda bu ücret gelirleri tevkifata tâbi değildir. Bundan dolayı özel teknede kaptan olarak çalışan kişilerin elde ettiği ücret gelirinin gerçek usulde vergiye tâbi tutulması ve ücret gelirinin yıllık beyan esasına göre beyan edilmesi ve buna göre elde edilen ücret gelirinin gelir vergisine tâbi tutulması gerekmektedir.

Bu konuda Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilmiş olan 13.03.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 61-1022 sayılı muktezası mevcuttur:

"İlgide kayıtlı özelge talep formunda, (…) ait özel teknede 01/01/2012 tarihi itibarıyla kaptan olarak çalışmaya başladığınız ve 11/01/2012 tarihinde (…) Vergi Dairesi Müdürlüğüne (…) vergi kimlik numarası ile diğer ücretli olarak mükellefiyet tesis edilmesi için başvurduğunuz belirtilerek, söz konusu özel teknede kaptan olarak çalışmanız karşılığı alınan ücretin vergilendirilmesi hususunda bilgi talep edildiği anlaşılmakta olup, konu hakkında Başkanlığımız görüşleri aşağıda açıklanmıştır. …

Yukarıda yer alan hükümler uyarınca, özel teknede kaptan olarak çalışılması mukabilinde elde edilen ücretin gerçek usulde vergilendirilmesi gerekmekte olup, 'işverenin Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlardan olmaması nedeniyle' tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirinizin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir."

Özelgede de belirtildiği üzere, özel tekne işletmecisi kişi G.V.K.'nın 94'üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi, kurum ve kuruluşlardan olmaması durumunda teknede kaptan olarak çalışan kişilere yaptığı ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılması söz konusu değildir. Bu durumda özel teknede kaptan olarak çalışan kişi ücretini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya aldığı için bu ücretin G.V.K.'nın 95'inci maddesine göre yıllık beyanname ile beyan edilmek suretiyle vergilendirilmesi gerekmektedir.

Elde edilen ücret gelirlerinde ödemeyi yapan kişilerin G.V.K.'nın 94'üncü maddesinde sayılan kişilerden olması durumunda tevkifat yapılacaktır. Tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirleri için G.V.K.'nın 86'ncı maddesinin (2) numaralı fıkrası hükmü uyarınca yıllık beyanname verilmesine gerek yoktur.

Tam mükellefiyette olduğu gibi dar mükellefiyette de özel teknelerde kaptan olarak çalışan yerli veya yabancı uyruklu kişilerin gelirini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alması durumunda ücret geliri G.V.K.'nın 95'inci maddesine göre yıllık beyan esasına göre vergilendirilecektir.

Ancak dar mükellefiyet rejiminde Türkiye'de elde edilen ücret gelirlerinin tevkif esasına veya yıllık beyan esasına göre vergilendirilebilmesi için ödeme yapılan kaptanın mukim olduğu ülke ile Türkiye arasında bir vergi anlaşması varsa öncelikle anlaşma hükümlerine göre ücret ödemeleri üzerinden Türkiye'nin vergi alma yetkisine sahip olup olmadığı araştırılmalıdır.