Sözleşmenin Damga Vergisini Hangi Taraf Öder?

Sözleşmeler Üzerinden Hesaplanan Damga Vergisinde Ödeme Mesuliyetinin Kapsamı

Öncelikle belirtmek gerekir ki tarafları kim olursa olsun düzenlenen her sözleşme Damga vergisi kanununa göre damga vergisine tabi değildir. Damga vergisine tabi tutulacak sözleşme; taraflar açısından bağlayıcı niteliğe sahip, belli bir tutarı ihtiva eden ve hukuki sonuç ortaya çıkarabilecek nitelikteki hususlar dikkate alınarak düzenlenmelidir. Taraflar için hukuki sonuçlar, sözleşmenin imzalandığı tarih itibariyle ortaya çıkacağından dolayı, söz konusu damga vergisi sözleşmenin imzalandığı anda artık hesaplanabilir hale gelmiş olacaktır.

Damga Vergisinin ödenmesi hali kanunda üç farklı şekilde açıklanmıştır:

Basılı Damga Konularak Ödeme

Genelde bireyler ile kamu veya özel kurumlar arasında yapılan sözleşmelerde kullanılan ödeme şeklidir.

Örneğin; elektrik, su, telefon, doğalgaz abone sözleşmelerinde basılı damga konularak, damga vergisi ödenmektedir. Bu ödeme şeklinde damga vergisi peşin olarak ödenir ve verginin peşin tahsil edildiğini gösteren bir damga basılmaktadır.

Makbuz Verilerek Ödeme

Sözleşmeler üzerinde hesaplanacak bir damga vergisinin bulunması halinde bahse konu olan hesaplanarak ödenmesi gereken damga vergisi makbuz karşılığı olarak Damga vergisi beyannamesiyle beyan edilerek ödenmektedir. Bu yöntem aslında beyan esasıdır. Yapılan ödeme karşılığında makbuz tanzim edildiği için bu yönteme “makbuz verilmesi suretiyle ödeme” denmiştir.

İstihkaktan Kesinti Suretiyle Ödeme

Bu yöntem, genel olarak İl özel idareleri ve belediyeler, genel ve özel bütçeli daireler, iktisadi kamu teşekkülleri ve bankaların kullandıkları bir ödeme şeklidir. Anılan kurumlar tarafından yapılan ödemelerde düzenlenen makbuzlara ait hesaplanacak damga vergisinin ödenmesinde kullanılmaktadır. Ödemeyi yapan kamu kurumu veya kanunda sayılan kurum ve kuruluşlar, düzenlenen makbuzun vergisini ödedikleri tutardan keserek ilgili vergi dairesine yatırırlar.

Damga Vergisinin Ödenmesinde Sorumluluk

Damga vergisi kanununa tabi olan ve birden fazla kişi tarafından imzalanan kâğıtların damga vergisinin ödenmesinden, imza edenlerin tamamı müteselsilen sorumludur. Sözleşme üzerinden hesaplanarak ödenecek olan damga vergisi sözleşmeyi imzalayan taraflarca hesaplanarak, ilgili vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir. Damga vergisinin hesaplanarak ödenmesinden bu sözleşmeyi imzalayan tarafların hepsi sorumludur.

Makbuz karşılığı ödemede, mükellefiyet sürekli ve süreksiz mükellefiyet olarak iki gruba ayrılmıştır.

Başta anonim şirketler olmak üzere bazı mükellefler sürekli mükellefiyet kapsamına alınmıştır. Bunlar, bir ay içinde düzenlenen kâğıtların damga vergisini izleyen ayın 23. günü akşamına kadar beyan etmek ve 26. günü akşamına kadar ödemek zorundadırlar. Süreksiz mükellefiyet kapsamında olanlar ise düzenledikleri kâğıtlara ilişkin damga vergisini, kâğıdın düzenlendiği tarihi izleyen 15 gün içinde damga vergisi beyannamesiyle beyan ederek aynı süre içinde ödemek zorundadırlar. Sürekli mükellefiyet kapsamına alınan mükelleflerin kanuni süresinde beyan etmesi gereken damga vergisi bulunmaması halinde, damga vergisi beyannamesi verilmesine veya durumun yazı ile bildirilmesine de gerek bulunmamaktadır. Kurumlar vergisi kanununa tabi diğer mükellefler kollektif ve adi komandit şirketler ve serbest meslek erbabı olmak üzere belirtilen diğer mükellefler de isterlerse seçimlik olarak sürekli mükellefiyet kapsamına girebilirler.

Sözleşmelerin üzerinden hesaplanacak damga vergisini taraflarca anlaşılarak taraflardan herhangi birisi tarafından beyan edebilip ödenmesinde hiçbir mani yoktur. Konu ile ilgili olarak 06.10.2015 tarih ve 95 sayılı özelge ile damga vergisi, sözleşme taraflarının mükellefiyet durumlarına göre nasıl ödenebileceği açıklanmıştır.

- Sözleşmenin her iki tarafının da sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunması halinde, taraflardan herhangi biri tarafından sürekli mükellefiyet kapsamında ödenebileceği,

- Sözleşmenin her iki tarafının da sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunmaması halinde, sözleşmeye ait damga vergisi taraflardan herhangi biri tarafından süreksiz mükellefiyet kapsamında beyan edilip ödenebileceği

- Sözleşmenin her iki tarafının da sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunmaması halinde, taraflardan birisinin ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirilir ve sözleşmeye ilişkin damga vergisi bu tarafça beyan edilerek ödenebileceği,

belirtilmiştir.

Yapılan sözleşme damga vergisinin konusuna giriyor ise sözleşmenin tarafları kendi aralarında anlaşarak damga vergisini kim ödeyeceğini belirleyebilirler. Bu tür durumlarda tarafların kendi aralarında verginin ödenmesinden bir tarafın sorumlu tutulmuş olması vergi kanunlarıyla kabul edilen haller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerini bağlamayacaktır.

Yapılan vergi incelemelerinde sözleşmeler üzerinden hesaplanacak ve ödenecek verginin doğru ve tam olarak ödenip ödenmediğine bakılacaktır. Vergi Usul Kanununun 134. maddesinde vergi incelemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak olduğu hüküm altına alınmıştır. Vergi inceleme elemanları damga vergisi yönünden yaptıkları incelemelerde, verginin ödenmesi açısından vergi ve cezanın tamamından müteselsilen sorumlu tutulan imza edenlerden aranmasının yanında tahsil edilmesi gereken damga vergisinin doğruluğunu da tespit etmeye ve sağlamaya çalışacaktır. Vergi incelemelerinde sözleşme üzerinden hesaplanarak ödenmesi gereken damga vergisinin ödenmemesi veya eksik ödendiği tespit edilmesi durumunda, tarafların kendi aralarındaki sözleşmeyle bir taraf sorumlu tutulmuş olsa dahi damga vergisini ödemekle sorumlu tutulan taraftan değil de sözleşmeyi imzalayanların herhangi birisinden cezalarda dahil olmak üzere damga vergisinin aranması yoluna gidilecektir.

Damga vergisinin konusuna giren sözleşmelerde mevzuatla belirlemiş olan sınırlar dahilinde vergi idaresi için önemli olan husus o sözleşmenin damga vergisinin tam ve eksiksiz olarak hesaplanarak ödenmesidir. Bir başka deyişle, mevzu bahis olacak damga vergisinin sözleşme taraflarından hangisinin beyan edip ödediğinin hiçbir önemi yoktur.